16 Mart 2024 tarihinde yayımlanan Kamu İhale Sözleşmelerinde Düşük Karbon Emisyonuna Sahip Yeşil Çimento Kullanımının Yaygınlaştırılmasına İlişkin Tebliğ ile, 2025 yılı ocak ayı itibariyle kamu ihalelerinde yeşil çimento kullanımı zorunlu hale geldi. Bu düzenleme, çimento üretiminde klinker oranını düşürerek çevresel etkileri azaltmayı ve sektörün karbon ayak izini düşürmeyi hedeflemektedir. Yönetmelik değişikliğiyle atılan bu adımın, çevre dostu üretim süreçlerine geçişi hızlandırması ve sektörde orta ve uzun vadede maliyet avantajları kazandırması planlanıyor.
Peki Yeşil Çimento ile Birlikte Ne Değişti?
Yeşil çimento uygulamaları öncesinde çimento üretiminde kullanılan klinker oranı %95 civarındayken, yeni düzenleme ile bu oran 2025-2029 dönemi için %80, 2030’dan itibaren ise %75’e indirildi. Bu değişiklikle, daha düşük karbon emisyonuna sahip yeşil çimentoların kullanımı teşvik edilerek, çevreye daha duyarlı bir üretim modeli benimsenmiş olacak. Diğer mineral katkılar ise eski uygulamalarda %5 civarındayken, yeşil çimentoların içerdiği mineral katkı oranı %5’in üzerinde olacak.
| Çimento Türü | Önceki Klinker Oranı | Yeni Klinker Oranı (2025-2029) | Yeni Klinker Oranı (2030 ve sonrası) |
| CEM I (Portland) | %95 | – | – |
| Yeşil Çimentolar (CEM II, CEM III, CEM IV, CEM V vb.) | – | %80 | %75 |
| Mineral Katkılar (Kalker, Uçucu Kül, Puzolan vb.) | %5 civarı | %5’ten fazla | %5’ten fazla |
Yeşil Çimento Dönüşümü Maliyete Nasıl Etki Edecek
Yeşil çimentoların kullanımı, beton üretim maliyetlerini ve yapı maliyetlerini elbette etkileyecektir. Kamu binalarında standart CEM I yerine yeşil çimento kullanımı bir süre maliyet etkisini hissettirecek olsa da, süreç içerisinde bu etki inşaat piyasalarında normal karşılanmaya başlayacaktır.
Önceki Süreç: Geleneksel Çimento (CEM I-Portland)
Geleneksel beton karışımlarında, yüksek klinker oranına sahip Portland çimentosu kullanıyordu. Bu çimentonun üretiminde kullanılan klinker oranı %95 civarındaydı.
Yeni Süreç: Yeşil Çimento (CEM II, CEM III vb.)
Yeşil çimentoların kullanımı, 2025-2029 sürecinde %80 oranında klinker gerektirmektedir. Ayrıca, mineral katkılar (uçucu kül, kalker, puzolan vb.) artırılmaktadır. Bu değişiklikler, maliyetleri ve çevresel etkileri önemli ölçüde etkiler.
Maliyet Artışı ve Uzun Vadeli Avantajlar:
Yeşil çimentoların maliyeti, özellikle çimento ve mineral katkılar açısından artış göstese de beton maliyetine çok büyük bir etkisi yoktur. Yeşil çimento ile hazırlanan beton, klasik betona göre yaklaşık olarak m3 başına %5 ile %15 arasında daha yüksek maliyetlidir. Bu artış da zaten orta ve uzun vadede çevresel faydalar ve karbon emisyonlarının azalmasıyla dengelenecektir. Proje bazındaki maliyet artışı kamu yatırımlarını birim bazda olumsuz etkiliyor gibi gözükse de, kümülatifte toplam maliyetlerde azalma görülecektir.
Ayrıca, yeşil çimentoların kullanımı, enerji verimliliği ve sürdürülebilir üretim süreçlerini teşvik ederek, inşaat sektöründe daha çevre dostu bir yaklaşımın benimsenmesini sağlayacaktır.
Dünyada Yeşil Çimento Uygulamaları
Dünyada, yeşil çimento kullanımı artan bir trend gösteriyor ve birçok ülke bu alanda önemli projelere imza atıyor. İşte bazı örnekler:
- Hindistan: Hindistan, 0,64 klinker/çimento oranıyla dikkat çeken bir örnek oluşturuyor. Ülkede, uçucu kül kullanımını yaygınlaştırarak hem termik santrallerin atıklarının yeniden kullanımını sağlamış hem de yeşil çimento üretimini teşvik etmiştir.
- Çin: Çin, düşük karbon emisyonlu çimento üretiminde başarılı bir örnek teşkil etmekte. Yeşil çimento üretimi için hükümet teşvikleri sunulmuş ve büyük inşaat projelerinde yeşil çimento kullanımı hızla yayılmaktadır.
- Avrupa Birliği: Avrupa Birliği, 2050 Net Sıfır Emisyon hedefi doğrultusunda, yeşil çimento kullanımını teşvik eden projeler başlatmış, çevre dostu üretim yöntemlerinin yaygınlaştırılmasına yönelik büyük adımlar atmıştır.
Sonuç:
Yeşil çimentoların daha fazla kullanılması, çimento sektörünün çevresel etkilerini azaltacak ve Türkiye’nin 2053 Net Sıfır Emisyon hedefi doğrultusunda önemli bir adım olacaktır.. Kamu ihaleleri ve özel sektör işbirliği ile yeşil çimentoların yaygınlaştırılması, çevre dostu üretim süreçlerinin geliştirilmesi konusunda önemli adımların atılmasına sebebiyet verecektir.
