Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlanan “Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik” değişikliği, sektördeki kaliteyi artırmayı ve güvenli yapılaşmayı teşvik etmeyi amaçlıyor. Resmi Gazete’de yayımlanan yeni düzenlemeyle, müteahhitlerin mali yeterlik kriterleri, yani mali bilanço yeterliliği yüzde 50 oranında artırılacak. Bu sayede müteahhitlerin ekonomik gücüne göre tamamlayabilecekleri düzeyde işleri almaları disipline bağlanmış olacak.
Yeni müteahhitliğe başlayacakların üstlenebilecekleri iş büyüklüğünde de yüzde 15 civarında azaltmaya gidilecek. Böylece iş alabilme kriterlerinde ‘tecrübeye göre iş’ anlayışının benimsenmesi sağlanacak. Yine bu düzenleme ile ulusal yeşil bina sertifikası alan projeleri hayata geçiren müteahhitlere yüzde 5 ek puan verilerek, yeşil dönüşüm teşvik edilecek.
Eski Durum ve Yeni Yeterlik Kriterleri
2012 yılında başlayan ‘Yetki Belgesi Numarası’ uygulaması, sektördeki müteahhitlerin teknik ve finansal kapasitesini denetlemeye yönelikti. 2019’da ise ‘Yetki Belgesi Sistemi’ devreye alındı. Bu sistem, müteahhitlerin sektöre uygunluklarını ölçmeye ve haksız rekabeti engellemeye yönelik önemli bir adım olmuştu. Yap-sat sektöründe, teknik ve finansal yeterliliği bulunmayan, kusurlu işler yaparak mesleğin itibarına zarar veren ve bu alanda dürüstçe çalışan firmalara karşı haksız rekabete neden olan yapı müteahhitlerinin sektörden elenmesi amaçlanıyordu.
Yeni düzenleme ile bu kriterler de çok daha sıkı hale getiriliyor.
Yeni düzenleme ile mali yeterlik kriterleri, özellikle kısa ve uzun vadeli borç ödeme gücü ile ilgili oranlar yüzde 50 artırılacak. Bu, müteahhitlerin mali açıdan daha güçlü olmalarını ve yalnızca yeterli finansal kapasiteye sahip firmaların büyük projelere girmesini sağlayacak.
Bu artış, müteahhitlerin sadece mali açıdan güçlü ya da yeterli olduklarında daha büyük projeleri üstlenebilmelerini sağlayacak. Böylece, müteahhitlerin mali gücüne ve bilançolarına uygun iş alabilmeleri sağlanacak, bu da daha fazla disiplin getirerek sektörde daha sağlam ve güvenilir firmaların ön plana çıkmasına imkan tanıyacak ve mali gücü, inşaatını yapmaya gireceği işe erişemeyecek düzeyde olan müteahhitlerin işi almalarının önüne geçecek.
Örneğin, eski sistemde bir müteahhitin 1 milyon TL’lik bir proje alabilmesi için 500 bin TL’lik bir mali yeterlilik sağlanması yeterli oluyordu. Yeni düzenleme ile bu miktar 750 bin TL’ye çıkarıldı. Bu, finansal güçlük yaşayan firmaların projelere katılımını sınırlandırarak sektördeki kaliteyi artırmayı ve finansal açıdan güçlü ve sürdürülebilir firmaların daha büyük projelerde yer almasını sağlamayı hedefliyor.
Tecrübeye Dayalı İlerleme: Yeni Başlayanlar İçin Daha Küçük Projeler
Yeni düzenleme, sektöre yeni adım atan müteahhitler için iş büyüklüğünde yüzde 15’lik bir kısıtlama getirdi. Yeni müteahhitliğe başlayan bir firma, daha önce örneğin 1 milyon TL’lik bir proje alabiliyorken, yeni düzenleme ile bu miktar yüzde 15 azaltılarak 850 bin TL’ye düşecek. Böylece, yeni müteahhitler daha küçük ölçekli projelerle başlayarak mesleki tecrübelerini artırabilecek ve zamanla daha büyük projelere geçiş yapabilecek. Bu durum, sektörde “tecrübeye göre iş” anlayışının yaygınlaşmasını sağlayacak.
Yeşil Sertifikalı Binalara Teşvik: Ekstra Puan ile Sürdürülebilirlik Destekleniyor
Bakanlık, 2022 yılında “Binalar ile Yerleşmeler için Yeşil Sertifika Yönetmeliği”ni yayımlamıştı. Yeni düzenleme ile ulusal yeşil bina sertifikasına sahip projeleri gerçekleştiren müteahhitlere yüzde 5 ek puan verilecek ve böylece yeşil dönüşüm teşvik edilecek. Bu sayede, bina sektöründe çevresel etkileri azaltılmış ve sürdürülebilir projelerin sayısının artırılması sağlanacak.
