Bu sayımızda inşaat projelerinin ince işler bölümünde son aşamayı teşkil eden ve inşaat maliyetinin yaklaşık %10’una karşılık gelen sabit mobilya ürünlerini (parke, kapılar, ahşap işleri ve dolaplar) mercek altına almak istedik. Bu bağlamda inşaat firmalarına sabit mobilya anlamında projelendirme, imalat ve uygulama alanında hizmet veren Bella Mobel markasının satış ve pazarlama müdürü Musab Yılmaz ile bir söyleşi gerçekleştirdik.
İnşaat Hesabı Dergisi: Merhaba Musab Bey, öncelikle bu sayımızda yer aldığınız için teşekkür ederiz. Bize Bella Mobel markasından ve inşaat projelerinde neler yaptığınızdan bahsedebilir misiniz?
Musab Yılmaz: Merhaba, İnşaat Hesabı Dergisi’nde yer alma fırsatı verdiğiniz için asıl biz teşekkür ederiz. Biz 15 yıldır inşaat projelerinin sabit mobilya ihtiyaçlarına yönelik hizmet sunan üretici bir firmayız. Şirketimizin ismi Asan Mobilya, markamızın ismi ise Bella Mobel’dir. İnşaat projelerindeki son aşama olan kapılar, parkeler, süpürgelikler, mutfak dolapları, banyo dolapları, varsa vestiyer, portmanto, bina girişi ve posta kutusu gibi sabit mobilya diye tanımlanan ürünlerin projelendirme, üretim ve montaj/uygulama süreçlerini bir bütün olarak takip eden bir proje firmasıyız. Kısacası, bir inşaat projesinde son aşamada yer alan ve müşterilerin ilk gördüğü ürünlerin tedariğini sağlıyoruz.
İnşaat Hesabı Dergisi: İnşaat projelerinde sabit mobilya maliyetlerini etkileyen temel faktörler nelerdir?
Musab Yılmaz: Öncelikle şunu söylemek gerekir ki sabit mobilya dediğimiz iç kapı, mutfak dolabı, vestiyer, bina girişi, şaft kapağı, banyo dolabı vs. projeye özel üretilen fiyatları standart bir çizgiye sahip olmayan ürünlerdir. Her bir projede özelleştirme yapılan ve kendine özgü tasarım detayları, malzeme tercihleri ve üretim süreçleri olan bir proje kalemidir. Ancak genel olarak maliyetleri belirleyen birkaç temel faktörden bahsedebiliriz. Bunlar; üretim kapasitesi ve makineleşme durumu, tasarım detayları, malzeme kalitesi, fabrika içi ve şantiye işçilik maliyetleri, tedarik zinciri ve lojistik olarak sıralanabilir.
İnşaat Hesabı Dergisi: Son dönemlerde sabit mobilya maliyetlerinde ne gibi değişiklikler gözlemlediniz?
Musab Yılmaz: Elbette maliyet değişimlerinde pandemi ile ivme kazanan malzeme fiyatlarındaki ve işçilik fiyatlarındaki artışın dikkat çektiği söylenebilir. Malzeme ve işçilik fiyatlarındaki artış diğer ürün gruplarında olduğu gibi sabit mobilya ürünlerinde de maliyetlerin artmasına ve bunun inşaat projelerine yansımasına sebep olmuştur.
İnşaat Hesabı Dergisi: Fakat son yıllarda inşaat projelerinde birçok firmadan duyduğumuz, sahada gözlemlediğimiz bir husus var. İnşaatın birçok kaleminde teklif veren firmalar arasında fiyat farkı çok fazla açık olmamasına rağmen sabit mobilya ihalelerinde bu makasın çok açık ve tuhaf olduğu gözlemlenmektedir. Sizce bunun sebepleri neler olabilir?
Musab Yılmaz: Bildiğiniz gibi inşaat projelerinde beton, demir, alçıpan gibi malzemeler belirli standartlara sahiptir ve çoğu firma benzer kalite ve maliyetle üretim yapar. Ancak sabit mobilyalar projeye özel üretildiği için standart fiyat belirlemek çok zordur. Aynı tasarım için farklı üreticiler, farklı malzemeler ve işçilik kaliteleri kullanarak tamamen farklı maliyetler çıkarabilir. Biz de özellikle son dönemde katıldığımız ihalelerde bu makas açıklığı ile karşı karşıya kalıyoruz. Her proje için aynı fiyatlandırmayı yapmamıza rağmen X firmanın ihalesine giriyoruz en iyi fiyatı veren firmalardan biri olurken Y firmasının ihalesinde en yüksek fiyat verenler arasında oluyoruz. Bu sebeple öncelikle sektörde de hep söylendiği gibi elma ile elmayı karşılaştırdığımızdan emin olmak gerekir. Teknik şartnamelerin ve eğer varsa ürün tasarım ve çizimlerinin açık ve anlaşılır olması önemlidir. Teknik şartnamelerdeki belirsizlik ve muğlak detaylar firmaların fiyatlandırmasını etkilemektedir.
Bununla birlikte, malzeme kalitesi fiyatlandırmada etkilidir. Örneğin aynı MDF ve suntanın farklı kaliteleri mevcuttur, üretim işçiliğindeki süreç detayları farklıdır, standart diyebileceğimiz menteşe, çekmece rayı gibi ürün gruplarında dahi aynı markanın farklı segment ürünleri mevcuttur. Bu nedenle bütün bu detayların belli olmaması mobilya üreticileri arasındaki fiyatlandırma stratejilerini ve rekabet dinamiklerini etkilemektedir. Öte yandan, fabrika kapasitesi ve üretim teknolojisi fiyatlandırmayı etkileyen bir husustur. Örneğin daire sayısı az projeler için küçük ölçekli atölyelerde üretim maliyeti az olduğundan fiyat rekabeti daha fazladır. Bununla birlikte daire sayısı fazla olan projelerde ise fabrikasyon üretim yapan firmalar, maliyet avantajı sağlarken bu seferde fabrikanın tedarik zinciri, konumu ve lojistik maliyetleri fiyatlara etki etmektedir. Piyasa şartlarının da sektörde oluşturduğu zorluklar sebebiyle bazı firmalar projeyi kazanmak için aşırı düşük fiyat verirken, işi aldıktan sonra maliyeti düşürmek için kaliteyi azaltabilir. Bazı firmalar ise daha yüksek kâr marjı ile çalıştığı için rakiplerine göre pahalı teklif sunabilir. Özetle, yukarıda bahsettiğim nedenlerin sabit mobilya ihalelerindeki makas farkının fazla olmasına neden olduğunu düşünüyorum.
İnşaat Hesabı Dergisi: Sektörün bir çözüm ortağı olarak ve katıldığınız ihalelerdeki tecrübeleriniz ışığında sabit mobilyada fiyat makasının açılmasını önlemek için siz neler önerirsiniz?
Musab Yılmaz: İhalelerde ilk gözlemlediğimiz husus, detaylı ama açık ve anlaşılır teknik şartnameler hazırlanması gerektiğidir. Çünkü malzeme, işçilik, montaj ve teslim süresi gibi unsurlar net bir şekilde belirtilmediğinde fiyatlandırmayı ciddi anlamda etkilemektedir. Örneğin bir şantiyenin bitiş süreci belli olmadığında, şantiye takvimi belirsiz olduğunda firmaların piyasa şartlarından dolayı fiyatlandırması büyük farklılıklar göstermektedir.
İkinci husus, gerçekçi fiyat değerlendirmesi için ihale süreçlerinde firmalara gerekli sürelerin tanınması ve firmaların talep edilen ürünlerle ilgili reçete maliyet çalışması yapmasına teşvik edilmesi gerekmektedir. Çünkü firmaların odaklandığı düşük tekliflerin maliyetin altında olup olmadığında sorgulanmalıdır. Firmalar ihale süreçlerinde teklifler üzerinden maliyetleri değerlendirmektedir, tedarikçiler de piyasaya göre fiyat vererek ya normalden çok fazla ya da normalde çok az fiyatlarda maliyet dengesinin bozulmasına sebep olmaktadır. Bu nedenle ihale sürecinde firmaların tedarikçilerini mutlaka reçete maliyet çalışması yapmasına teşvik etmesini öneririz. Böylece mobilya firması da hesabını kitabını iyi yapmış olacaktır ve inşaat projesini sağlıklı bir şekilde tamamlayacaktır. Öte yandan düşük teklifler üzerinden yapılan tercihler, şantiyelerde mobilya işlerinin bitmemesi ve projenin uzaması gibi sorunlara sebep olabilmektedir.
Üçüncü husus, fiyat teklifi sonrasında ihale sürecinde numune ve ön değerlendirme yapılmasıdır. Firmaların sunduğu malzemeler ve üretim kalitesi numune bazında incelenmelidir. Dördüncü husus, referans kontrolleri yapılmalıdır. Daha önce benzer projelerde çalışmış firmalarla ilgili saha geri bildirimleri alınmalıdır. Çünkü şantiyeler, uzun vadeli ve sabır gerektiren bir sürece sahiptir, işin tamamlanabilmesi için firma referansları araştırılmalıdır. Son olarak ise uzun vadede şantiye takibini, kalite/fiyat dengesini ve proje sonrası destek hizmetlerini başarabilen firmaların fiyatları iyi karşılaştırılmalıdır. Çünkü projelerdeki sürdürülebilirliği sağlayan, tedarikçinin bu özelliklere sahip olup olmaması ile bağlantılıdır. Ahşap firmaları inşaat projelerinin son aşamasında yer aldıkları için şantiye programlarının sıkışması sebebiyle kritik bir konuma sahiptir. Projenin zamanında tamamlanabilmesi için hem sabit mobilya maliyetlendirilmesinin titizlikle yapılması hem de firma tercihinin belli aşamalarla sağlanması gerekmektedir. Hızlı ihale süreçleri ve fiyatlandırma detaylarında piyasa şartlarının sadece baz alınması, inşaat hesabında %10’luk bir bölümü teşkil eden sabit mobilya grubunda maliyetlerin artmasına sebep olmaktadır.
İnşaat Hesabı Dergisi: Çok teşekkür ederiz, paylaştığınız değerli bilgiler için.
Musab Yılmaz: Ben teşekkür ederim, umarım bu bilgiler faydalı olur. Yayın hayatınızda başarılar dilerim.
Musab Yılmaz kimdir?
Lisans eğitimini Galatasaray Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi bölümünde tamamlayan Yılmaz, İbn Haldun Üniversitesi Uluslararası İlişkiler alanında yüksek lisans yapmıştır. 2022 yılından beri Bella Mobel markasıyla Asan Mobilya firmasının yurtiçi ve yurtdışındaki inşaat projelerine yönelik satış ve pazarlama faaliyetlerini yönetmektedir.
